Trong những năm gần đây, chế độ ăn dairy free ngày càng trở nên phổ biến, không chỉ vì nhu cầu của những người bị dị ứng hoặc không dung nạp lactose, mà còn vì nhiều lợi ích sức khỏe khác. Nếu bạn đang cân nhắc chuyển sang chế độ ăn dairy free hoặc đơn giản là muốn tìm hiểu thêm về nó, bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các lợi ích cũng như cách thực hiện chế độ ăn này.

Khi nào bạn cần theo chế độ ăn dairy free?

Những người được chẩn đoán là dị ứng hoặc không dung nạp sữa có thể cần phải theo chế độ ăn không sữa (dairy free). May mắn thay, với một chút kiến thức, việc mua sắm và ăn uống theo chế độ không sữa có thể dễ dàng hơn bạn tưởng tượng.

Dị ứng sữa là gì? Ai có thể theo chế độ ăn dairy free?

Dị ứng sữa xảy ra khi hệ miễn dịch của bạn phản ứng với một hoặc nhiều protein (casein hoặc whey) có trong sữa. Nếu bạn bị dị ứng, bạn sẽ trải qua phản ứng quá mẫn cảm loại 1 ngay lập tức. Phản ứng này có thể bị kích hoạt bởi một lượng rất nhỏ protein sữa.

Ngoài ra, dị ứng sữa thường đề cập đến việc không dung nạp lactose, loại đường tự nhiên có trong sữa (bò, dê và cừu). Chúng ta sản xuất một enzyme trong ruột gọi là lactase, giúp phân hủy lactose trong sữa để cơ thể có thể hấp thụ. Khi chúng ta già đi, một số người không sản xuất đủ lactase, và không có enzyme này, đường sẽ lên men trong ruột. 

Những người bị dị ứng có thể thấy rằng họ có thể tiêu thụ một lượng nhỏ sữa mà không gặp tác dụng phụ, đặc biệt là các sản phẩm đã được chế biến như sữa chua sống hoặc phô mai cottage. 

Một số người cảm thấy dễ chịu hơn khi tiêu thụ sữa từ dê, cừu hoặc trâu, thay vì sữa bò. Chúng ta đều khác nhau và bạn cần xác định mức độ dung nạp của riêng mình.

Một số người chọn tránh sữa vì lý do khác – có thể họ không thích hương vị, có sự ưu tiên văn hóa hoặc cảm thấy khỏe hơn khi không tiêu thụ sữa.

Các phản ứng dị ứng có thể từ mức độ nhẹ đến nghiêm trọng

Các phản ứng có thể dao động từ các triệu chứng cấp tính như chàm, phát ban hoặc tiêu chảy đến các tình trạng nguy hiểm đến tính mạng như sốc phản vệ hoặc kém hấp thu và viêm mãn tính. Phương pháp điều trị hiệu quả duy nhất là loại bỏ hoàn toàn sữa và các sản phẩm chứa sữa.

Các tác động sức khỏe của chế độ ăn dairy free là gì?

Sữa chứa nhiều dưỡng chất và đóng góp quan trọng cho chế độ ăn uống của chúng ta – từ việc cung cấp nguồn protein đến cung cấp các khoáng chất như canxi và i-ốt, cũng như các vitamin như nhóm B và vitamin A.

Chúng ta thường đánh giá cao các thực phẩm từ sữa vì hàm lượng canxi của chúng, nhưng may mắn thay, có nhiều nguồn thực phẩm thay thế như rau xanh và các loại hạt cũng như cá có xương như cá mòi đóng hộp. Hãy trao đổi với bác sĩ nếu bạn nghi ngờ mình có nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng, bao gồm cả thiếu canxi. 

Tại Vương quốc Anh, sữa và các sản phẩm từ sữa cũng là một trong những nguồn chính cung cấp i-ốt. Khoáng chất ít được nhắc đến này quan trọng cho chức năng tuyến giáp. Những người có nguy cơ cao nhất là các cô gái trẻ và phụ nữ mang thai.

Làm thế nào để biết các thực phẩm nào cần loại bỏ trong chế độ ăn dairy free?

Ăn uống dairy free có nghĩa là loại bỏ bất kỳ sản phẩm nào chứa sữa – bao gồm các sản phẩm rõ ràng như bơ, sữa chua, kem và phô mai, nhưng bạn cũng cần kiểm tra nhãn cho các thành phần sau:

• Casein/caseinates
• Whey
• Ghee (mặc dù ghee thực vật thì ổn)
• Buttermilk
• Casein/whey thủy phân
• Lactalbumin
• Lactose

Đừng quên rằng sữa và các sản phẩm từ sữa có thể có mặt trong:

• Bột làm bánh (cho bánh pancake, waffle, ngón tay cá, v.v.)
• Bánh mì – nhiều loại bánh mì bổ sung có thể chứa bơ và/hoặc sữa
• Các loại phết ít béo và thực vật
• Kem tổng hợp
• Crème pâtissière và custard
• Các chất tạo ngọt

Làm thế nào để theo chế độ ăn dairy free?

• Kiểm tra các tủ và kho thực phẩm của bạn, và thay thế các sản phẩm chứa sữa hoặc dẫn xuất của sữa bằng các lựa chọn thay thế phù hợp.
• Hãy có thói quen đọc nhãn.
• Tạo một danh sách các thực phẩm an toàn mà bạn thích và thường xuyên ăn.

Chế độ ăn dairy free có an toàn cho tất cả mọi người không?

Sữa đóng góp quan trọng cho một chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh – điều này có nghĩa là nếu bạn phải thay thế thực phẩm từ sữa, bạn cần đảm bảo nhận đủ canxi, i-ốt và các dưỡng chất quan trọng khác từ các sản phẩm thay thế bạn chọn. Nếu không, bạn có thể gặp phải tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng. 

Nếu bạn hoặc con bạn được khuyến cáo theo chế độ ăn dairy free, hãy yêu cầu được giới thiệu đến một chuyên gia dinh dưỡng để được giúp đỡ và hướng dẫn chuyên môn. Và nếu bạn nghi ngờ mình bị dị ứng hoặc không dung nạp sữa, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán.